Romantische Liefde vs de wereld

Vorige week beschreef ik hier Das Veilchen. Het romantische beeld dat Goethe had over de liefde. Iedereen heeft min of meer een beeld van Romantische Liefde. Het is liefde die een beetje heilig is, die je verheft, waarbij je jezelf vergeet en opgaat in elkaar. Je denkt niet aan anderen of aan de toekomst. Je geeft je totaal over. Letterlijke overgave in klassieke romantische verhalen. Er zijn legio voorbeelden van zelfopoffering. Veel minnaars sterven net als Das Veilchen graag voor hun liefde.
Romantische liefde blijft eeuwig bestaan, maar de geliefden zijn meestal zelf gauw dood. Je kunt daar cynisch over doen - de romantiek zou spoedig afgelopen zijn in de werkelijkheid van alledag- maar het is natuurlijk slechts symbolisch voor de zelfopoffering, zelfverzaking en zelfverloochening die bij romantische liefde horen.
Het is echter niet meer van deze wereld - zelfopoffering.
Verrast hoorde ik nog eens de - ouderwetse - letterlijke interpretatie in Woody Allen’s Vicky Cristina Barcelona, wanneer Vicky tegen Juan Antonio over Cristina zegt:

“…and being romantic, she has a death wish". Ze vervolgt nogal cynisch: "So, for a brief moment of passion, she completely abandons all responsibilities."

Vicky wordt eerst een beetje 'hoofs' omschreven. Dat de liefde met deze letterlijke zin voor zelfopoffering een passionele gril is die niet blijft duren, verklapt Vicky in het laatste cynische deel van haar citaat en wordt ook duidelijk later in de film.

Hetzelfde fenomeen bij Romeo en Juliette. Je vindt het romantisch zolang je jong bent, tiener, zoals Romeo en Juliette zelf, twintiger als je een romantische laatbloeier bent. Wanneer je ouder bent en de keerzijde gezien hebt van verliefdheid, denk je alleen nog: “Ocharme, die ouders” of “Jongen/Meisje toch, als je er een paar jaar was bijgebleven, had je wel tweemaal nagedacht vooraleer je koos te sterven voor haar/hem. De “Wat als Romeo en Juliette hadden blijven leven?”-vraag. Het antwoord is simpel, dan waren ze zoals de meesten van ons en stonden ze niet in de wereldliteratuur. Misschien, gezien hun vurig temperament, wel in de echtscheidingsstatistieken, als die in 1596 tenminste al bestonden.

Maar hoe zit het met de symbolische zelfopoffering? De hele wereld vertelt je, dat je aan jezelf moet denken, dat je moet weten wat je wil en wat je lekker vindt in bed en dat je dat aan je partner kenbaar moet maken, zodat hij of zij je naar behoren kan bevredigen.

Romantisch? Het lijkt meer op een strategisch spel waarover te hard nagedacht wordt en waarbij als nevenverschijnsel alleen steeds maar sterkere stimuli nodig zijn. Zie de immer groeiende markt daarvoor. We noemen het soms wel eens “te lichamelijk” maar wordt het niet - door er te hard over na te denken – minder lichamelijk? De fijnzinnigheid valt weg. Romantische liefde spreekt tot het gevoel, daarvoor moet je fijngevoelig zijn, ontvankelijk voor de meest subtiele zintuiglijke gewaarwordingen. Romantische liefde bedrijf je dus met je lichaam en niet met je hoofd. Het lichaam is onschuldig, het liegt niet, het reageert natuurlijk, spontaan en sensueel op de liefde in een ander lijf.

Romantische liefde bedrijf je niet voor jezelf - en ook niet voor de ander bij wijze van ruilmiddel waarmee je het recht verwerft op een wederdienst. Het gaat om overgave aan iets anders, aan een hoger doel met een eeuwigheidswaarde. Geen promiscue avontuurtje, maar ook geen huwelijk dat dertig of vijftig jaar duurt. In elk geval is het einddoel van romantische liefde niet de bevrediging, dat is veel te vluchtig. En romantische liefde is niet vluchtig, die blijft altijd bestaan. Relaties gaan nu bijna alleen nog om het vooropgezette doel. "Als je aan liefde begint met een einddoel in zicht, is dat eind al wat je krijgt," zei een Australiër eens, in alle wijselijke eenvoud die van Australiërs uitgaat.

Je moet een beetje innerlijk sterven voor de liefde zonder enig ander einddoel dan de liefde zelf. Sterven aan je wensen, hoop, verlangen. Sterven aan de seksueel vervuilde wereld om je heen, die je voortdurend met donderend geweld hersenspoelt en de andere kant op drijft. De hele wereld hunkert naar romantische liefde. Maar je moet tegen de hele wereld in om zulke liefde te vinden. Zoals Juan Antonio die zijn ex-vrouw citeert: "Maria Elena used to say that only unfulfilled love can be romantic," en daarmee tegelijk zijn scheiding verklaart.